Και αφού έχει αρχίσει να καταλαγιάζει η όλη φασαρία γύρω από την ψήφιση του νέου μνημονίου, αφού έχουν σταματήσει, για την ώρα, τα εκβιαστικά διλήμματα τύπου «ευρώ ή δραχμή», αφού έχουν ξεπλυθεί πλέον τα χημικά από το Σύνταγμα και αφού σταμάτησαν στα κανάλια να ψάχνουν στρατηγούς με ομπρέλες, lol, μπορούμε πλέον να δούμε ψύχραιμα τι συνέβη, τι ψηφίσανε στην Βουλή και τι θα συμβεί με το νέο, μέχρι το επόμενο, μνημόνιο.
Και λέω ψύχραιμα γιατί τελικά αυτό είναι που λείπει περισσότερο από τους πάντες. Μια έλλειψη ψυχραιμίας η οποία δεν αφήνει το μυαλό να σκέφτεται καθαρά. Και φυσικά ο βασικός λόγος που δεν μπορούμε να σκεφτούμε ψύχραιμα είναι γιατί τα πάντα βρίσκονται σε μια συνεχής αντίφαση. Από τις συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, όπου στέκεσαι για να διαμαρτυρηθείς για αυτό το χρέπι που βιώνεις και στα αριστερά σου βλέπεις έναν ελληνάρα που επίσης διαμαρτύρεται γιατί δεν μπορεί πλέον να πετάει τα λεφτά του στα σκυλάδικα και κάπου εκεί μπερδεύεσαι, ενώ στα δεξιά σου έχεις έναν βλάκα με ξυρισμένο κεφάλι κι εκεί το χάνεις τελείως. Από τους μνημονιακούς οι οποίοι από την μία θέλουν μια αλλαγή, βασισμένη σε «παγκοσμιοποιημένες αξίες», οι οποίες, ανεξάρτητα από το αν έχουν καμία θέση και του αν είναι εφαρμόσιμες στα δεδομένα μας, θα έφαρμοσθούν από τα ίδια άτομα που μας έφεραν στο σημείο που είμαστε τώρα. Από τους μνημονιακούς οι οποίοι δεν δέχονται συγκρίσεις με Αργεντινές και Ισλανδίες, αλλά μας συγκρίνουν με χαρακτηριστική άνεση με την Ιρλανδία (λες και αυτοί τα πηγαίνουν καλύτερα, αλλά τελοσπάντων). Από σένα την ίδια, η οποία είσαι κατά όλων αυτών που συμβαίνουν ή πρόκειται να συμβούν, όταν στα αιτήματά σου υποστηρίζεις άθελά σου και όλο το προηγούμενο κατεστημένο, το οποίο επίσης μας έφερε ως εδώ.
Το πιο εύκολο πράγμα που θα μπορούσε να πει κανείς για αυτές τις αντιφάσεις, είναι ότι είμαστε ούτως ή άλλως ένας λαός αντιφάσεων. Καλό, λέω, είναι να ξεφύγουμε από τέτοιες γλυκανάλατες και ξενέρωτες κοινοτοπίες και να σκεφτούμε λίγο πιο σοβαρά γιατί συμβαίνουν όλα αυτά. Και δεν υπάρχει άλλη εξήγηση από τα ίδια τα ερωτήματα που καλούμαστε να απαντήσουμε. Ευρώ ή δραχμή; Δεν υπάρχει πιο παραπλανητικό ερώτημα, αλλά και ταυτόχρονα πιο βολικό, σχετικά με την ψήφιση και εφαρμογή του μνημονίου. Το ερώτημα είναι από μόνο του ένας ξερός εκβιασμός, αφού δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστικός διάλογος για να βρούμε και να παραδεχτούμε για το ποια πράγματα χρειάζονται αλλαγή, αλλά προπάντων ποια θα είναι αυτή η αλλαγή.
Και είναι βασικά παραπλανητικό, γιατί ουσιαστικά οι αλλαγές που θα ήθελαν να δουν, τουλάχιστον οι πιο μετριοπαθείς, δεν υπάρχουν καν μέσα σε αυτό το ερώτημα. Σε καμία από τις δύο επιλογές αυτού του ερωτήματος. Από την μία πλευρά προβάλλεται η οικονομική επιβίωση του κράτους (για τους πολίτες φυσικά ούτε λόγος) και από την άλλη η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας (trendy θεματάκι για τις πολιτικές και οικονομικές επιστήμες και δεν αφορά μόνο εμάς). Ενώ και τα δύο είναι πολύ σημαντικά, τελικά και τα δύο είναι εντελώς άστοχα, αφού αναιρούν το ένα το άλλο. Η λύση προφανώς βρίσκεται κάπου στην μέση, ή μάλλον σε τελείως διαφορετικές βάσεις, αλλά διάλογος για να τις βρούμε δεν υπάρχει. Και όλα τα παραπάνω διογκώνονται από την ατελής πληροφόρηση και την χειραγώγηση.
Το μόνο που, σίγουρα, δεν χρειαζόμαστε μέσα σε όλο αυτό το μπάχαλο, είναι τους βλαμμένους τους ατενίστας και τα ρεσώ τους.
Αφού η απάντηση, για την ώρα, σε αυτό το γελοίο ερώτημα είναι ευρώ, ας δούμε τελικά τι σημαίνει. Για να μην είμαστε μονόπλευροι, το μνημόνιο έχει και κάποιες θετικές πτυχές. Ούτως ή άλλως, όπως είπαμε πιο πάνω η κάθε πλευρά έχει και κάποια δίκια στην επιχειρηματολογία της, απλά ο διαχωρισμός δεν επιτρέπει να διαλέξουμε τα θετικά της κάθε μίας.
Το πιο βασικό θετικό είναι κάποιοι μηχανισμοί επίβλεψης των εφοριακών. Μόνιμος έλεγχος των λογαριασμών των ίδιων και των συγγενικών τους προσώπων, αλλαγή των εφοριακών από ΔΟΥ σε ΔΟΥ, ούτως ώστε να αποφευχθούν οι διάφορες πελατειακές σχέσεις κ.α. Καλή η προσπάθεια που επιχειρείται, αλλά αφενός τα τσακάλια πάντα βρίσκουν τρόπους να κάνουν την μπίζνα, αφετέρου η τρόϊκα στοχεύει στην φοροδιαφυγή των μικρομεσαίων. Όπως μαρτυρούν 120 ενωμένα λογιστικά γραφεία (βασικά τρία), η κάθε μικρομεσαία επιχείρηση φοροδιαφεύγει κατά 3000-5000 ευρώ. Απορώ πόσοι μικρομεσαίοι κάνουν έναν μεγαλομεσαίο, για να μην πω μεγάλο, τύπου Λαυρεντιάδη. Αλήθεια αυτό το παλικάρι, που καταχράστηκε με την παρέα του γύρω στα 7 δις., δηλαδή μιλάμε για σκάνδαλο μεγαλύτερο κι από αυτό του Κοσκωτά και το οποίο ακόμα κι εσύ το πέρασες στο ντούκου, τι να γίνεται; Σαπίζει άραγε στο διπλανό κελί από αυτό του Άκη; Είναι προφανές ότι τα μεγάλα ψάρια, με τέτοιες προθέσεις όχι μόνο θα είναι ελεύθερα αλλά θα γίνουν και μεγαλύτερα.
Πάμε στα κλειστά επαγγέλματα. Προβλέπεται πλήρης απελευθέρωση για τα περισσότερα από αυτά. Για κάποια είμαι απόλυτα σύμφωνος, πχ για την φυλή των συμβολαιογράφων για την οποία δεν τρέφω και τρυφερά αισθήματα (σκέτες βδέλες είναι) προβλέπεται ότι δεν θα είναι απαραίτητη η παρουσία τους σε οποιαδήποτε συναλλαγή, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Για κάποιες φαρμακευτικές, υπάρχει καποιος έλεγχος στα κέρδη τους, κάποια μείωση στα κέρδη των φαρμακοποιών και όλα τα άλλα που ήταν αντικείμενο συζήτησης, τόσο καιρό. Προφανώς πρέπει να υπάρξει κάποιο μέτρο στην αισχροκέρδεια των φαρμακευτικών, αλλά περνώντας στο άλλο άκρο, με πλήρη απελευθέρωση χωρίς να υπάρχει κάποιος έλεγχος ότι δεν θα δημιουργηθούν ολιγοπώλια, η αισχροκέρδεια είναι πιθανό να γίνει ακόμα μεγαλύτερη. Άλλο σημαντικό σημείο που μας πλασάρουν οι ΙΟΒΕδες είναι τα μεταφορικά. Μπορεί και να είναι ακριβά τα μεταφορικά, αλλά το ότι η χώρα δεν είναι μια τυπικά ηπειρωτική, αλλά έχει και άπειρα νησιά (με προφανώς ακριβότερα μεταφορικά) δεν φαίνεται να λέει και πολλά πράγματα. Οπότε κι εδώ ισχύει ότι και παραπάνω. Ναι, χρειάζεται μια διόρθωση σε κάποιους τομείς, αλλά η ακρότητα χωρίς λόγο και αιτία είναι και μαλακία. Τα έχουμε ξαναπεί αυτά εδώ.
Από κει και πέρα, αρχίζουν οι γενικολογίες. Να φροντίσουμε για την ανάπτυξη, για την μηχανογράφηση κλπ. Τα αρνητικά, από την άλλη, δεν χρειάζονται και ιδιαίτερη ανάλυση. Μείωση των δημοσίων υπαλλήλων για να εξαλειφθεί το έλλειμμα (κουβέντες όπως εξυγίανση φαντάζουν άγνωστες), ρυθμίσεις για τα πανεπιστήμια (προβλέπεται μεγάλη μπίζνα εδώ), μειώσεις συντάξεων (το ότι μείωσαν τις συντάξεις για να εξοικονομήσουν 300 εκ. ευρώ όταν ταυτοχρόνως χαρίζονται 230 εκ. στα χρέη ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, μόνο ασχολίαστο μπορεί να μείνει), μείωση της γραφειοκρατίας για να μπορεί να ανοίξει μια επιχείρηση πιο εύκολα (αν και το πρόβλημά μας είναι να κρατήσουμε τις ήδη υπάρχουσες ανοιχτές) και άλλα χαζοχαρούμενα, εξυγιαντικά μέτρα.
Αυτό που χρήζει όμως ιδιαίτερης ανάλυσης είναι η μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Καταρχάς μπορεί οι μειώσεις να αφορούν τους νεοεισερχόμενους και τον κατώτατο μισθό, όμως όποιος εργοδότης δεν ζητήσει μείωση όλων των μισθών, θα πρέπει να του στήσουν αδριάντα. Πέρα από αυτό, το πιο κωμικοτραγικό είναι η αιτιολογία, πως με την μείωση μισθών θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητά μας. Έχουμε ξαναπεί εδώ κι εδώ, ότι τέτοια πράγματα τόσο εύκολα και τόσο απλά δεν είναι.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στο πως τελικά μετριέται η ανατγωνιστικότητα. Ο πιο απλός και κατά πολύ, απλοϊκός τρόπος είναι η σύγκριση του επιπέδου των τιμών των χωρών. Εκτός του ότι αυτός ο τρόπος είναι έντονα αμφισβητήσιμος, αν έστω δεχτούμε ότι είναι σωστός και πάλι δεν δικαιολογεί την μείωση των μισθών. Το σκεπτικό είναι ότι αν μειωθούν οι μισθοί, θα μειωθεί το κόστος των επιχειρήσεων και άρα θα μειωθούν οι τιμές. Οι τιμές αυτήν την στιγμή πέφτουν ελάχιστα, πράγμα που σημαίνει ότι το σκεπτικό είναι λάθος, αλλά και ότι τα περιθώρια κέρδους είναι πλέον μεγαλύτερα. Ο βασικός λόγος που δεν πέφτουν οι τιμές είναι τα άπειρα καρτέλ που σουλατσάρουν σην ελληνική οικονομία. Ας πάρουμε για παράδειγμα την αγαπημένη Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Αυτήν την στιγμή, όπως συμφωνούν 120 ενωμένοι ιδιοκτήτες κάβας (βασικά δύο), υπάρχουν 9 μοναστηριακές μπύρες οι οποίες δεν μπορούν να βρουν πρόσβαση στην αγορά από το μπλόκο που έχει στηθεί από την εν λόγω εταιρία. Δεν λέω, ένας βέλγος μπορεί και να γέλαγε στο άκουσμα ελληνικής μοναστηριακής μπύρας, αλλά κάτι μου λέει ότι νερό με ανθρακικό και χρώμα δεν θα είναι. Παρολαυτά, ο μαλάκας ο Έλληνας συνεχίζει και καταναλώνει κάτουρο ΑΚΑ Heineken και Amstel.
Τέτοιου είδους καρτέλ ή μονοπώλια υπάρχουν σχεδόν σε κάθε τομέα στην ελληνική οικονομία, εγχώρια κι ξένα. Το σπάσιμό τους και η αύξηση του ανταγωνισμού θα έριχνε απευθείας τις τιμές, μια επιχειρηματολογία την οποία δεν ακούμε ούτε από μνημονιακούς ούτε από αντιμνημονιακούς και είναι ενδεικτικό της πολιτικής διάθεσης και της έλλειψης πληροφορίας και διαλόγου.
Άλλη πάλι λύση της ανταγωνιστικότητας βρίσκεται στην αύξηση της παραγωγικότητας, αντί για μείωση των μισθών. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζονται επενδύσεις και χρήματα και αυτά δεν υπάρχουν. Ο μόνος τρόπος θα ήταν κάποιο αντίστοιχο του σχεδίου Marshall το οποίο όμως δεν προχωράει για πολιτικούς λόγους. Και πραγματικά αν βάλεις τον εαυτό σου στην θέση das Μέρκελ (και υποθέτωντας ότι πραγματικά κι ειλικρινά θέλει να βοηθήσει) θα εμπιστευόσουν κάποιον Βενιζέλο, κάποιον Σαμαρά, κάποιον Καρατζαφέρη ή κάποιον ΓΑΠ; Και φυσικά μην αρχισουμε να μιλάμε για τους πιο κάτω.
Ένας άλλος όμως τρόπος, όπως έχουμε ξαναπεί εδώ, είναι η αλλαγή της παραγωγής, κάτι που πρέπει ούτως ή άλλως να γίνει και είναι κάτι που επίσης δεν ακούγεται από καμία πλευρά. Φυσικά κι εμείς έχουμε καλομάθει μαζεμένοι οι μισοί σε ένα λεκανοπέδιο, πράγμα που δεν βοηθάει και πολύ προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο μόνος τρόπος για να γίνει μια αποκέντρωση, αφού τι άλλο μπορεί να παράξει κανείς στην Αθήνα, είναι φοροαπαλλαγές. Μια χαμηλή φορολόγηση για τα πρώτα έτη μεταφοράς από αστικό περιβάλλον και απασχόλησης σε ανάλογο κλάδο, μαζί με ένα πάγωμα αδειών δόμησης στην Αττική, είναι ένα δυνατό κίνητρο, ενώ δεν χρειάζονται και ιδιαίτερα κεφάλαια. Αντί, να υπάρχει βαριά φορολόγηση, τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να στραφούν προς πιο εποικοδομητικές κατευθύνσεις. Φυσικά αυτό θα έχει κάποιον αντίκτυπο στην μείωση του ελλείμματος που επιχειρείται αυτήν την στιγμή, αλλά καλύτερα να υπάρχει τώρα, παρά μετά από ένα-δύο έτη, όπως πρόκειται να συμβεί με μαθηματική ακρίβεια.
Πέρα από την παραγωγικότητα, ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την μείωση των μισθών έχει και η ΓΣΕΕ. Την τελευταία δεκαετία η ΓΣΕΕ είχε μεγάλες απαιτήσεις για αυξήσεις μισθών, οι οποίες πολλές φορές ικανοποιήθηκαν. Δεν με ενδιαφέρει αν ήταν δίκαιες ή άδικες αυτές οι αξιώσεις, αλλά με αυτόν τον τρόπο έχασε την ευκαιρία της να πατήσει πόδι, τώρα στα δύσκολα. Για να γίνει κατανοητό αυτό, ας δούμε σαν παράδειγμα την αντίστοιχη σουηδική ΓΣΕΕ, όπου κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν άρχισαν να γίνονται περικοπές, το κύριο επιχείρημα που εμφάνισε ήταν πως για πολλά χρόνια δεν υπήρχαν διεκδικήσεις και άρα αυξήσεις και πως σε εκείνο το σημείο δεν ήταν διατεθειμένοι οι ίδιοι να επωμισθούν το βάρος της προσαρμογής, οπότε το βάρος έπεφτε στις επιχειρήσεις, οι οποίες θα έπρεπε να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους. Αλλά φυσικά δεν περιμένει κανείς τέτοια διορατικότητα και επιχειρηματολογία από την δική μας ΓΣΕΕ, αφού ανήκουν στην ίδια κατηγορία με αυτήν των πολιτικών μας. Ημιμαθείς μπακαλομουρτζώβλαχοι.
Από την πλευρά της τρόϊκα πάλι, η επιδίωξη της αύξησης ανταγωνιστικότητας αν δεν υπήρχαν χρέη και ελλείμματα θα ήταν λογική. Πόσο ηλίθιο, βλαμμένο άχρηστο νέρντουλο μπορεί να είναι κανείς για να μην καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να τα λύσει όλα τα παραπάνω ταυτόχρονα; Πόσο δύσκολο είναι να καταλάβει ότι τα εγχειρίδιά του απευθύνονται σε μεμονομένες καταστάσεις και όχι σε όλες μαζί;
Πέρα από το ελλειμματικό IQ των περισσότερων αναλυτών, κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο αναφέρεται μόνο σε επίπεδο αερολογίας, είναι η σημαντικότητα της αύξησης του ΑΕΠ. Η βιωσιμότητα ενός χρέους, με έναν σχετικά μπακαλίστικο τρόπο, υπολογίζεται ως ποσοστό του ΑΕΠ, δηλαδή Χρέος/ΑΕΠ. Πόσο IQ χρειάζεται για να κατανοήσει κανείς ότι ακόμα και όταν ο αριθμητής παραμένει σταθερός, ενώ ο παρανομαστής μειώνεται το κλάσμα μεγαλώνει; Και φυσικά τι προβλέπει το νέο μνημόνιο για το ΑΕΠ; Μας λέει ότι πρέπει να φροντίσουμε για να αυξηθεί το ΑΕΠ. Με τις υγείες μας…
ΥΓ1. Για φορολογία, PSI, Παπαδήμο που ανάθεμα κι αν ξέρει για το τι συμβαίνει στην χώρα, πέρα από τον τραπεζικό τομέα, δεν τολμώ ούτε καν να σχολιάσω.
ΥΓ2. Αν ανήκεις στους μετριοπαθείς, ο μόνος τρόπος για να βρεθεί μια λύση σε όλα τα παραπάνω είναι μέσω διαρκών εκλογών, μέχρι να βρεθεί μια χρυσή τομή, οπωσδήποτε με την προσέλευση νέων προσώπων. Τώρα που έχει αρχίσει σιγά σιγά η λασπολογία προς τον Κουβέλη (όχι ότι δεν έδωσε κι αυτός αφορμές) φαίνεται να πλησιάζει ο πρώτος γύρος.
Αν πάλι ανήκεις στους πιο σκληροπυρηνικούς, συνέχισε να μαζεύεις αυγά, μπαλόνια με λαδομπογιά, πέτρες και μάρμαρα.
ΥΓ3. Και η Αλέκα κάθεται μόνη της τα βράδια και ξενυχτάει. Σκέφτεται τι θα κάνει τώρα που θεωρητικά πλησιάζουν οι εκλογές. Σκέφτεται ότι κυβερνάει. Μπορεί όμως να συστήσει κυνέρνηση με τον Αλέξη; Με τον Φώτη; Αχ, γιατί να είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα! Αναπολεί την περίοδο που ήταν ακόμα φοιτήτρια. Αναλογίζεται πως θα ήταν η ζωή της αν τελικά είχε περάσει στο μαθηματικό, εκεί που ήθελε και όχι εκεί που της υπέδειξε το κόμμα. Τι να το κάνει; Θα ήταν καθηγήτρια σε κάποιο πανεπιστήμιο, θα έκανε την δουλειά της, αλλά τώρα πάλι στους δρόμους θα ήταν και θα φώναζε. Τουλάχιστον δεν θα είχε τα κανάλια πάνω από το κεφάλι της και θα έτρωγε το κουλούρι με την ησυχία της. Κι αυτό το αναθεματισμένο κόκκινο τηλέφωνο που έχουν στον Περισσό, που είναι συνδεδεμένο με γραμμή ασφαλείας με το Κρεμλίνο, δεν χτυπάει. Από το ΄91 έχει να χτυπήσει και ποιος θα της πει τι να κάνει τώρα; Ένα κύμα απογοήτευσης την διαπερνάει. Το κόμμα την ξέχασε…
ΥΓ4. Ξεκολλάτε! Η μεταπολίτευση ΔΕΝ πέθανε ακόμα.
