Τι θα καθιστούσε μια οικονομικά, ορθολογική επιλογή για την Ελλάδα, δεδομένων των οικονομικών και πολιτικών συνθηκών; Βλέπω τέσσερις επιλογές, όλες γεμάτες με αβεβαιότητα.
Η πρώτη θα ήταν η συνέχιση του σημερινού status: περισσότερη λιτότητα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως έχουν υποδειχθεί από ΕΕ-ΔΝΤ. Το ένα ρίσκο είναι να παραμείνει η Ελλάδα σε μια ατέρμονη ύφεση και παγίδα χρέους, όπου το παραγόμενο προϊόν πέφτει γρηγορότερα κι από τον ρυθμό ανάπτυξης. Το άλλο ρίσκο είναι ότι ακόμα κι αν, στα χαρτιά, δουλέυει οικονομικά, αποτυγχάνει σχεδόν σίγουρα πολιτικά.
Πραγματικά, αυτό ίσως συμβαίνει ήδη. Ο Σύριζα, ένα αριστερό και αντι-μνημονιακό κόμμα, είναι το πρώτο κόμμα στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Αν αυτό το αποτέλεσμα επαναληφθεί σε μελλοντικές εκλογές, θα κερδίσει επίσης το πολυπόθητο βραβείο των 50 βουλευτικών εδρών, το ένα έκτο δηλαδή ολόκληρου του κοινοβουλίου. Έτσι το σενάριο θα τελείωνε με θρίαμβο των εξτρεμιστικών κομμάτων.
Αφού αυτή η επιλογή δεν θα δούλευε ούτε οικονομικά, αλλά ούτε και πολιτικά, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ορθολογική επιλογή.
Η δεύτερη επιλογή θα ήταν να επιδιωχθεί το ίδιο πλάνο εως ότου η Ελλάδα αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασμα – δημοσιονομικό έλλειμμα πριν πληρωθούν τόκοι – και τότε να κάνει παύση πληρωμών, ή τουλάχιστον να επαναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα με ΕΕ και ΔΝΤ. Αυτή είναι πιο ρεαλιστική επιλογή από την πρώτη. Μια παραλλαγή αυτής της επιλογής ήταν υπο συζήτηση στις διαπραγματεύσεις της προηγούμενης εβδομάδας. Αλλά υπάρχει το ρίσκο ότι η λιτότητα που απαιτείται για να φτάσει η οικονομία σε αυτό το σημείο, να είναι τόσο δριμεία, ή να διαρκέσει τόσο, ώστε το πολιτικό ρίσκο να αρχίσει να γίνεται μεγαλύτερο.
Η Τρίτη επιλογή είναι αυτή που υποστηρίζεται από τον Αλέξη Τσίπρα, τον αρχηγό του Σύριζα. Θέλει να ακυρώσει το πρόγραμμα κατευθείαν, να αντιστρέψει κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις και ίσως να κάνει παύση πληρωμών για το υπόλοιπο χρέος προς ξένους ιδιώτες. Υποστηρίζει ότι αυτό δεν θα οδηγούσε σε έξοδο από την ευρωζώνη. Λέει ότι η ΕΕ μπλοφάρει. Δεν ξέρω αν είναι σωστός για το τελευταίο, απ’την άλλη όμως δεν ξέρω κι αν είναι λάθος.
Τι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα προέβαινε σε ακύρωση του προγράμματος μονομερώς; Για αρχή η ΕΕ θα σταματούσε τα δάνεια προς την Ελλάδα. Η Ελλάδα τότε θα έκανε παύση πληρωμών σε όλο το εξωτερικό της χρέος. Δεδομένου όμως του πρωτογεννούς ελλείμματος, η Ελλάδα θα έπρεπε να επιβάλλει ένα ακόμα πιο σκληρό πρόγραμμα λιτότητας. Υποθέτωντας ότι θα εξακολουθούσε να θέλει να παραμείνει στο ευρω, θα μπορούσαν οι άλλοι να την αναγκάσουν να φύγει;
Οι Ευρωπαïκές Συνθήκες δεν έχουν καμία πρόβλεψη για αποχώρηση μελών από το νόμισμα και απολύτως καμία για αποβολή χώρας-μέλους. Επίσης, η συνθήκη λέει ότι το νόμισμα της ΕΕ είναι το ευρώ. Τεχνικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει να μην δέχεται τα Ελληνικά ομόλογα ως εγγυήσεις. Θα μπορούσε να αρνηθεί να παρέχει ρευστότητα. Η Ελλάδα τότε δεν θα έχει άλλη επιλογή, παρά να αποχωρήσει «οικειοθελώς». Αλλά αυτό θα ήταν μια πολύ εχθρική πράξη.
Ο Γόλφγκανγκ Σόϊμπλε, ο Γερμανός υπουργός οικονομικών, είναι σίγουρος ότι η ευρωζώνη θα αντέξει μιας εξόδου της Ελλάδας. Αυτό μου θυμίζει το σκεπτικό του πέρσι όπου έλεγε ότι η ευρωζώνη μπορεί να ανταπεξέλθει με την εθελοντική συμμετοχή των ομολογιούχων. Αυτό τελικά μπορεί να καταλήξει σαν άλλη μια μακρά σειρά λανθασμένων εκτιμήσεων.Υπολογίζω ότι οι επενδυτές θα ποντάρουν πιο επιθετικά σε κατάρρευση αν η Ελλάδα αναγκαστεί να αποχωρήσει.
Υπάρχει, επίσης, και κάποιο ρίσκο χρηματοπιστωτικής μετάδοσης. Όπως ανακοίνωσε την Παρασκευή η Fitch, μια Ελληνική έξοδος θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στις βαθμολογήσεις ολόκληρης της ευρωζώνης. Ο κος Τσίπρας έχει ένα δίκιο όταν λέει ότι η ΕΕ δεν έχει κανένα κέρδος με το να οδηγήσει την Ελλάδα εκτός ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι η ευρωζώνη μπορεί και να το κάνει, επειδή οι αρχηγίες της έχουν υποτιμήσει την κατάσταση.
Η τέταρτη επιλογή θα ήταν μια άμεση εθελοντική αποχώρηση. Η Ελλάδα έχει πολύ μικρό εξαγωγικό τομέα και, όπως είπε ο William Buiter της Citibank, το αρχικό κέρδος στην ανταγωνιστικότητα θα χαθεί μέσω των εγχώριων πολιτικών.
Από τις τέσσερις επιλογές, η χειρότερη είναι η πρώτη. Με το να ακολουθηθεί το πρόγραμμα των ΕΕ-ΔΝΤ, η Ελλάδα θα καταλήξει σε 10 χρόνια ύφεσης, μια αναπόφευκτη έξοδο από το ευρώ και πιθανώς σε κατάρρευση της δημοκρατίας. Η καλύτερη επιλογή, για μένα, θα ήταν μια στρατηγική που να στοχεύει σε πρωτογεννες πλεόνασμα το 2013 και τότε να κάνει παύση πληρωμών σε όλο το εξωτερικό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό. Δεν θα ήταν και πολύ δημοφιλές εκτός συνόρων αλλά σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν δύσκολο να εκδιωχθεί η Ελλάδα από το ευρώ.
Θεωρώ την προσέγγιση του κου Τσίπρα πολύ επίφοβη. Αλλά καταλαβαίνω γιατί οι Έλληνες πολίτες θα τον ψήφιζαν. Η θέση του είναι πολύ πιο ορθολογική από το πρόγραμμα λιτότητας του κεντρώου χώρου, το οποίο δεν μπορεί να προσφέρει καμία προοπτική οικονομικής ανάκαμψης. Η κατάσταση είναι ακριβώς ίδια με της Γερμανίας στις αρχές του 1930. Αυτό μας αφήνει με την επιλογή παύσης πληρωμών τώρα ή αργότερα. Θα προτιμούσα αργότερα επειδή θα απαιτούσε πιο ομαλή δημοσιονομική προσαρμογή, θα έφερνε κάποιες ελάχιστες και λογικές μεταρρυθμίσεις και θα αύξανε την πιθανότητα η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ.
Δυστυχώς η πολιτική σκέψη πηγαίνει αντίθετα σε αυτό το σκεπτικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου