Μια εναλλακτική ματιά στην ελαστικοποίηση της εργασίας

   Το κυριότερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας βρίσκεται στον εξαφανισμένο εξαγωγικό τομέα, ο οποίος την κρατάει μακρυά από την αυτάρκεια. Η κύρια κριτική στρέφεται κυρίως κατά οικονομικών πολιτικών, συντεχνιών, ελλήνων παραγωγών, όσο και εναντίον του ευρώ. Μπορεί και να ισχύουν όλα αυτά μαζί αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι άλλο από τον διεθνή ανταγωνισμό.

   Οι τιμές στα εξαγώγιμα προϊόντα είναι περίπου δεδομένες λόγω των πολλών ανταγωνιζόμενων υποκατάστατων, οπότε και τα περιθώρια κέρδους για τους παραγωγούς είναι πάρα πολύ μικρά. Πχ χρειάζεται μεγάλες δόσεις μαζοχισμού για κάποιον κάτοικο των κυκλάδων να ασχοληθεί με την αλιεία, ενώ μπορεί να ανοίξει ένα μπαρ το οποίο στις τουριστικές περιόδους θα του αποδίδει πολλαπλάσιο εισόδημα από αυτό της αλιείας.

   Ένας τρόπος για να δει κανείς την επιχειρούμενη ελαστικοποίηση της εργασίας και τις μεταρρυθμίσεις που την συνοδεύουν, είναι σαν δημιουργία κινήτρων για τους παραγωγούς έτσι ώστε να επιστρέψουν στον τομέα των εξαγωγών, αφού με την μείωση του εργατικού κόστους τα κέρδη θα είναι πλέον πιο ικανοποιητικά. Από την πλευρά του εργαζόμενου όμως δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για να εργαστεί στον εν λόγω τομέα αφού η αμοιβή στα μη εξαγώγιμα θα είναι υψηλότερη, άρα και τα όποια μέτρα, σχετικά με την εργασία, θα εφαρμοστούν στο σύνολο των παραγωγικών κλάδων.

   Το παραπάνω σκεπτικό έτσι όπως παρουσιάζεται, ιδιαίτερα από το εξωκοινοβουλευτικό μεταρρυθμιστικό μπλόκ, πάσχει στο ότι υποθέτει πως η σχέση ανταγωνιστικότητας (δηλαδή τιμής κι εμμέσως κερδών) και εργατικού κόστους είναι γραμμική και 1 προς 1, πράγμα το οποίο είναι τραγικά λάθος αφού υπάρχουν δύο πολύ πιο σημαντικοί παράγοντες, η παραγωγικότητα και οι οικονομίες κλίμακας (χοντρικά, όσο πιο πολύ μεγαλώνει η παραγωγή, τόσο πιο πολύ μειώνεται το κόστος). Οι ελληνικές επιχειρήσεις από παραγωγικότητα δεν έχουν να παρουσιάσουν κάτι ιδιαίτερο, οι καινοτομίες είναι απειροελάχιστες, ενώ είναι αστείο να συγκρίνονται τα μεγέθη παραγωγής με οικονομίες κλίμακας.

   Το θετικό του όλου εγχειρήματος είναι μια σχετική αναβάθμιση του παραγωγικού τομέα και φυσικά ότι θα μικρύνει η απόσταση από την αυτάρκεια, αλλά ένα τέτοιο αποτέλεσμα μπορεί να φανεί μόνο σε βάθος πενταετίας, τουλάχιστον.  Από την άλλη το πιο άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η ολική κατάρρευση της εσωτερικής ζήτησης, αφού οι μισθοί θα ισοπεδωθούν, οπότε και θα καταρρεύσει η ήδη παραπαίουσα οικονομία στο σύνολό της. Ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστεί ένα τέτοιο ισχυρό σοκ είναι, την μείωση της ζήτησης να την αντικαταστήσει το κράτος, η εφαρμοζόμενη λιτότητα όμως οδηγεί μόνο προς την καταστροφή. Αν είναι δύσκολο για μια οικονομία να αντεπεξέλθει ενός σοκ, είναι παντελώς αδύνατο να συνέλθει από δύο ταυτόχρονα.

   Η μόνη ουσιαστική λύση, δεδομένου του πολιτικού σκηνικού, μπορεί να είναι μόνο ευρωπαϊκή, είτε με την έκδοση ευρωομολόγων, οπότε να μπορεί το κράτος να δανείζεται χωρίς πιέσεις και να ξεπεραστεί το πρόβλημα της λιτότητας, είτε με την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αναπτυξιακού ταμείου, το οποίο θα χορηγεί απευθείας δάνεια ή επιδοτήσεις προς εταιρείες, χωρίς την παρέμβαση του κράτους. Το πρώτο σενάριο κολλάει στην πολιτική πλευρά του θέματος, ενώ το δεύτερο την παρακάμπτει και ταυτόχρονα δημιουργεί και τάσεις για πιο κεντρικά σχεδιασμένες ευρωπαϊκές πολιτικές.